Người ta có hai cách để học hỏi. Một là đọc sách và hai là gần gũi với những người khôn ngoan hơn mình. (A man only learns in two ways, one by reading, and the other by association with smarter people.)Will Rogers
Đừng cư xử với người khác tương ứng với sự xấu xa của họ, mà hãy cư xử tương ứng với sự tốt đẹp của bạn. (Don't treat people as bad as they are, treat them as good as you are.)Khuyết danh
Để có thể hành động tích cực, chúng ta cần phát triển một quan điểm tích cực. (In order to carry a positive action we must develop here a positive vision.)Đức Đạt-lai Lạt-ma XIV
Bạn sẽ không bao giờ hạnh phúc nếu cứ mãi đi tìm những yếu tố cấu thành hạnh phúc. (You will never be happy if you continue to search for what happiness consists of. )Albert Camus
Vết thương thân thể sẽ lành nhưng thương tổn trong tâm hồn sẽ còn mãi suốt đời. (Stab the body and it heals, but injure the heart and the wound lasts a lifetime.)Mineko Iwasaki
Bất lương không phải là tin hay không tin, mà bất lương là khi một người xác nhận rằng họ tin vào một điều mà thực sự họ không hề tin. (Infidelity does not consist in believing, or in disbelieving, it consists in professing to believe what he does not believe.)Thomas Paine
Với kẻ kiên trì thì không có gì là khó, như dòng nước chảy mãi cũng làm mòn tảng đá.Kinh Lời dạy cuối cùng
Mạng sống quý giá này có thể chấm dứt bất kỳ lúc nào, nhưng điều kỳ lạ là hầu hết chúng ta đều không thường xuyên nhớ đến điều đó!Tủ sách Rộng Mở Tâm Hồn
Các sinh vật đang sống trên địa cầu này, dù là người hay vật, là để cống hiến theo cách riêng của mình, cho cái đẹp và sự thịnh vượng của thế giới.Đức Đạt-lai Lạt-ma XIV
Khó thay được làm người, khó thay được sống còn. Khó thay nghe diệu pháp, khó thay Phật ra đời!Kinh Pháp Cú (Kệ số 182)

VỀ MỤC LỤC

Căn Bản trí là gì? Kinh Bát-nhã nói “Bát-nhã Vô tri” là nói đến Căn Bản Trí. Bát-nhã Tâm Kinh nói: “Vô trí diệt vô đắc” cũng là nói đến Căn Bản trí. Lý là Chân như, Trí là trí huệ có thể chứng Chân như, tức Căn Bản Trí. Tác dụng đối với bản thân là Căn Bản trí, khởi tác dụng đối với người khác là Hậu Đắc trí. Căn Bản trí là Chánh Thể Trí, là Như Lý Trí. Khi trí này khởi lên tác dụng đối với người khác thì không gì chẳng biết, đó gọi là Hậu Đắc trí. Khi trí này chẳng khởi tác dụng đối với ai khác thì nó chỉ là vô tri, như như bất động, không có một niệm, nên tâm ấy mới thật sự thanh tịnh.

Có nhiều người nghe nói vô trí là Căn Bản trí, bèn nẩy sanh hiểu lầm vô trí là không có trí, rồi cho rằng không có trí là Căn Bản trí. Nếu hiểu như vậy, chẳng lẽ những người khờ khạo, ngu ngốc trong thế gian đều đắc Căn Bản trí hết rồi! Vô trí ở đây có nghĩa là chẳng có tà trí, chỉ có chánh trí, kinh gọi trí ấy là Chánh Thể trí, Chánh huệ hay Như Lý trí. Thiền Tông gọi “chánh trí, chẳng có tà trí” là vô niệm. Tịnh Tông gọi “chánh niệm, chẳng có tà niệm” là Nhất tâm Bất loạn. Như vậy, Căn Bản trí là có chánh trí, chẳng có tà trí và cũng là có chánh niệm, chẳng có tà niệm. Nói thật ra, cái được gọi là Căn Bản trí chỉ là tâm thanh tịnh, nhưng nếu nói quá đơn giản, nông cạn như vậy, người nghe sẽ không hiểu một cách khao khít, chính xác, nên Đức Phật phải nói rất nhiều pháp sâu xa, nhằm khiến cho người nghe có thể quy nạp Căn Bản trí. Khi tâm thanh tịnh chẳng dấy lên các tác dụng hoặc tha thụ dụng
thì đó gọi là Căn Bản trí. Do Bản thể vốn có sẵn đầy đủ trí huệ của Như Lai, nên khi Bản thể trí huệ ấy chẳng khởi tác dụng thì nó có thể chứng Chân như. Tuy Bản thể có thể chứng Chân như, nhưng nó chẳng chấp trước năng và sở, thì đó mới là Căn Bản trí thật sự. Vì sao? Vì sở chứng Chân như (tức Chân như được chứng bởi Căn Bản trí) và năng chứng Căn Bản trí (tức cái trí để chứng Chân như) phải là một không hai thì trong ấy mới chẳng có giới hạn, không có năng và sở, không có chủ thể và khách thể. Khi ấy, Trí là Như mà Như cũng là Trí; vì vậy, Căn Bản trí còn được gọi là Như Lý trí.

Khởi Tín Luận nói: “Một niệm bất giác, bèn có vô minh.” Một niệm bất giác là gì? Một niệm bất giác là một niệm có năng và sở. Hễ có năng và sở bèn ngay lập tức sanh ra tương đối, phân biệt, chấp trước trái nghịch với Chân như, nên gọi là vô minh hay căn bản vô minh. Do vậy, chỉ có cái tâm thanh tịnh đến cùng cực, chẳng sanh một niệm, chẳng lập một pháp, vạn pháp như như, thì đó mới là cảnh giới Lý Sự vô ngại, Sự Sự vô ngại của Hoa Nghiêm. Hễ khi nào chúng ta còn thấy có năng chứng và sở chứng thì trong tâm liền động, khi tâm dấy động lên một ý niệm thì ý niệm ấy gọi là vô minh. Chân như (sở) là không, trí huệ (năng) có thể chứng Chân như cũng là không, không và không là cùng một thể thì làm gì có giới tuyến. Kinh Vô Lượng Thọ nói tỷ dụ: “Giống như biển lớn là vua của nước, muôn sông đổ về đều vào biển cả, mà nước biển lớn nào có tăng giảm.” Sau khi nước của muôn sông hòa
nhập vào trong biển cả, chúng ta chẳng thể tìm thấy giới tuyến của chúng; đó là vì năng và sở là một không hai. Phàm phu chúng ta chẳng thể nhập cảnh giới này là vì lúc nào cũng vạch ra giới tuyến rất rành mạch, phân biệt năng và sở là hai thứ khác nhau một cách rất rành rẽ, nên mới nẩy sanh ra phiền phức to lớn! Dẫu hiện nay chúng ta học Phật, biết rõ căn bệnh của chính mình là vọng tưởng, phân biệt, chấp trước, nhưng vẫn chẳng thể quy nạp Căn Bản trí. Vì sao? Vì vọng tưởng, phân biệt, chấp trước lâu đời đã trở thành tập khí, chẳng dễ gì vứt bỏ trong một thời gian ngắn ngủi. Do vậy, Phật bày ra phương pháp niệm Phật nhằm chế phục tập khí, quy nạp Căn Bản trí, tiêu quy Tự tánh. Việc niệm Phật qu