Phương pháp ứng xử trong gia đình - An Sĩ toàn thư

VỀ MỤC LỤC

Đã sinh ra làm một đấng mày râu, đường đường bậc trượng phu nam tử, trong gia đình tất cả mọi người đều tôn trọng kính ngưỡng noi theo, nếu bản thân mình phạm sai lầm, làm việc bất chính, ắt mọi việc trong nhà cũng theo đó mà sai lệch, đi vào đường xấu ác.

Xưa nay lòng trời vẫn ghét kẻ dâm tà, khác nào như ta nhổ bỏ nước bọt. Những trường hợp chịu quả báo xấu của sự tà dâm thật nhiều đến không thể tính đếm. Nói ra chỉ khiến trong lòng càng thêm thương cảm tội nghiệp, nghe đến việc này lại càng thê thảm đớn đau. Vì thế nên tôi không ngại khó nhọc, chỉ một lòng thương xót muôn người, đem hết những chỗ thấy biết hẹp hòi của mình trình bày ra dưới đây. Nếu ai có thể theo đúng như vậy mà ứng xử, sửa trị trong gia đình, nhất định sẽ để lại danh thơm tiếng tốt đến muôn đời.

Phần thứ nhất: Ngăn dứt mọi điều kiện dẫn đến tà dâm.

1. Không cho phép kỹ nữ vào nhà.

2. Không cho những kẻ diễn trò ca kịch hát xướng vào nhà.

3. Không cho những kẻ cờ bạc, ăn chơi đàng điếm vào nhà.

4. Không cho những người hành nghề đồng cốt, bói toán vào nhà.

5. Không cho những người bán thuốc kích dục vào nhà.

6. Không cho những người bán dụng cụ kích dâm vào nhà.

Sáu điều nêu trên, trước là ngăn chặn những đối tượng có thể tà dâm, sau là dứt hẳn những duyên xấu có thể hỗ trợ cho việc tà dâm.

Phần thứ hai: Tránh những điều có thể làm nảy sinh sự hiềm nghi.

1. Anh em ruột thịt, người này không được vào phòng ngủ của người kia.

2. Chị dâu, em chồng khi gặp nhau, cười nói không được để lộ răng.

3. Con trai, con gái từ sau 5 tuổi không được ngủ cùng giường, sau 10 tuổi không được cùng ngồi ăn.

4.

Người trong nhà không được đổi mặc đồ lót của nhau.

5. Chị em gái sau khi đã có chồng, người này không được đến phòng ngủ của người kia.

6. Chị em gái, chị dâu, em chồng sống chung một nhà không được gặp gỡ riêng tư [khi không có người khác].

7. Chị em gái đang mặc áo tang không gặp gỡ riêng với nhau.

8. Con trai khi bồng bế em gái nhỏ tuổi hoặc cháu gái, phải mặc y phục kín đáo, không được để thân trần, không hôn hít lộ liễu.

9. Con dâu trong nhà vô cớ không được gặp gỡ anh rể, em rể.

10. Chàng rể không được tự mình đến gặp riêng chị vợ, em vợ.

11. Chàng rể đến nhà vợ, không được tự mình đi vào nhà trong.

12. Anh hoặc em trai của người vợ lẽ không được vô cớ gặp gỡ người vợ chính.

13. Con dâu được nhận nuôi từ nhỏ, tuy lúc còn nhỏ tuổi cũng không được phép ngồi ăn cơm chung với cha chồng.

14. Nếu không phải người trong họ hàng thân thích, thê thiếp trong nhà không được ra trò chuyện với khách đến chơi.

15. Nếu không phải những ngày lễ tiết quan trọng, thê thiếp trong nhà không được ra tiếp xúc trò chuyện với khách đến nhà.

Mười lăm điều nêu trên, trước là ngăn ngừa trường hợp giữa những người trong cùng họ, tiếp đến là trường hợp với những người khác họ, cuối cùng là những điều cần chú ý đối với cả người cùng họ và khác họ.

Phần thứ ba: Răn dạy người trong nhà.

1. Phụ nữ trong nhà không nên quát la to tiếng.

2. Phụ nữ không nên trang điểm xinh đẹp, không xông ướp nước hoa, dầu thơm.

3. Phụ nữ không ra ngoài xem rước đèn, diễn kịch.

4. Phụ nữ không được từ trong nhà nhìn lén ra ngoài qua khe cửa.

5. Phụ nữ nếu phải uống rượu, chỉ uống rất ít.

6. Phụ nữ không được nói năng thô tục, thiếu sự

thanh nhã.

7. Vợ chồng phải kính trọng lẫn nhau, đối xử theo lễ nghi nghiêm trang như với khách đến nhà.

8. Phụ nữ cười nói không được để lộ răng.

9. Dù tiết trời nóng nực cũng không được cởi áo ngoài.

10. Vào mùa hè nóng bức, đàn ông thân dưới vẫn phải mặc ít nhất hai lớp y phục, phụ nữ phải đủ ba lớp.

11. Y phục của phụ nữ không được mang phơi những nơi bên ngoài nhìn thấy, không được ướp hương thơm.

12. Thư từ, văn bản giao dịch, không nên để vợ viết thay chồng.

13. Vợ lẽ không được tiếp xúc gần gũi với trẻ hầu nam.

14. Đầy tớ trai không được cởi trần.

15. Tỳ nữ không được vào chợ mua sắm.

Mười lăm điều trên đây, trước là răn dạy vợ và tỳ thiếp, sau là răn dạy những người giúp việc nam, nữ trong nhà.

Phần thứ tư: Dạy dỗ con em.

1. Trước mặt con cái, vợ chồng không đùa cợt với nhau.

2. Con trai được mười tuổi trở lên không cho phép tiếp xúc với hầu gái.

3. Khi [đưa con] đến chơi nhà bạn bè, không cho phép tự ý vào nhà trong.

4. Khi đi trên đường, dạy con chỉ nhìn thẳng phía trước, [không liếc ngó hai bên].

5. Con trai không cho phép uống nhiều rượu.

6. Không cho phép đi xem rước đèn, xem diễn kịch, đi chơi xuân.

7. Không cho tập chơi các trò cờ bạc, cá độ ăn thua.

8. Không cho phép giao du, thân cận với những kẻ hung bạo ngông nghênh.

9. Không cho theo học với những thầy giáo hủy báng Tam bảo.

10. Sớm dạy cho con cái biết tu tập các phép quán như quán bất tịnh, [quán từ bi] v.v...

11. Thường dạy cho con biết những lẽ thiện ác báo ứng, tai họa hay phước báo đều do mình tự tạo.

12. Con gái còn nhỏ không cho người giúp việc phái nam bồng bế.

13. Con gái từ sau khi được sáu tuổi không cho đi ra khỏi nhà

[một mình].

14. Cấm con gái uống rượu.

15. Không cho con đọc các loại tiểu thuyết mô tả, khêu gợi tình cảm luyến ái.

16. Con gái không cho học các môn chơi đàn, đánh cờ, làm thơ, vẽ tranh.

17. Thường khuyên con biết tụng kinh, niệm Phật.

18. Dạy con gái ghi nhớ noi theo tam tòng, tứ đức.

Mười tám điều nêu trên, những điều trước hết nêu việc [cha mẹ phải sửa mình] nghiêm chỉnh theo khuôn phép để làm căn bản, tiếp theo là dạy dỗ con trai, cuối cùng là dạy dỗ con gái.

Phần thứ năm: Con cái trưởng thành, xây dựng gia đình

1. Con trai chưa đến tuổi trưởng thành thì chưa tiến hành hôn sự.

2. Con rể đến ở nhà gái, con dâu được nhà chồng nhận nuôi từ nhỏ, khi chưa thành hôn thì chưa được gặp mặt nhau.

3. Khi tổ chức hôn lễ, đêm động phòng vợ chồng không được cười đùa to tiếng.

4. Con trai đã trưởng thành (sau 20 tuổi), người cha phải tiết giảm tình dục.

5. Con trai đã thành hôn, người cha phải dứt hẳn chuyện tình dục.

Năm điều vừa nêu trên, trước là nói về đạo làm chồng, sau nói đến đạo làm cha.

Phần thứ sáu: Nghi lễ tang ma, cúng giỗ

1. Trong thời gian để tang [cha mẹ] ba năm, không được cưới vợ, nạp thiếp.

2. Trong thời gian để tang [cha mẹ] ba năm, vợ chồng không ngủ chung một phòng.

3. Trong thời gian để tang một năm [đối với các người thân khác], vợ chồng tuy có thể ngủ chung phòng nhưng phải tiết chế chuyện ân ái.

4. Cha mẹ đã qua đời, ngày kỵ giỗ vợ chồng không được ngủ chung một phòng.

5. Trong thời gian ba ngày trước ngày giỗ cha hoặc mẹ, vợ chồng tuy có thể ngủ chung phòng nhưng phải tiết chế chuyện ân ái.

Năm điều nêu trên đây, trước là những sự tiết chế khi để tang, sau là những sự tiết chế khi kỵ giỗ.

Phần thứ bảy: Tổ chức

yến tiệc

1. Khi tổ chức tiệc tùng chiêu đãi, không kèm theo âm nhạc ca hát.

2. Không say sưa ca hát, uống quá chén.

3. Không để tỳ thiếp hầu rượu, chuốc rượu cho khách.

4. Phụ nữ góa chồng nếu không phải là người quá thân thiết trong gia tộc thì không được mời đến nhà uống rượu, càng không được giữ lại nhà qua đêm.

5. Trong nhà có con gái, nếu có khách nam ở lại qua đêm, phải bố trí phòng ngủ cách xa.

6. Nếu khách có tỳ nữ đi theo, nên bố trí cho nghỉ cùng phòng với bà chủ của họ.

7. Nữ tỳ [đã có chồng] còn ít tuổi, nếu phải sai đi mời khách ở xa, nên để người chồng cùng đi.

Bảy điều nêu trên, trước là những điều nam giới cần chú ý, sau là những việc cần sắp xếp thỏa đáng cho phụ nữ.

Phần thứ tám: Biết lo xa.

1. Người chủ trong một nhà phải thường thức khuya dậy sớm [coi sóc công việc], cửa nẻo phải luôn cẩn thận.

2. Không tham dự những lễ hội tà vạy như nghênh rước tượng thần...

3. Con trai, con gái xét thấy tính tình nghiêm cẩn thật thà thì nên chậm việc hôn nhân, nếu thấy tình tình năng động nhanh nhẹn thì nên sớm định việc cưới gả.

4. Con trai còn quá nhỏ không nên định trước chuyện hôn sự; không quá tin vào người mai mối.

5. Nếu nhận nuôi con dâu từ nhỏ, không được dễ dãi xem giống như con gái.

6. Nếu vợ chết lúc đã có hai con rồi, không cưới vợ khác.

7. Nếu vợ chết lúc có một con, chỉ nên nạp thiếp mà không cưới vợ kế, để tránh tình trạng vợ kế sẽ ngược đãi con của vợ trước.

8. Con gái còn ít tuổi mà góa chồng, nếu xét thấy là người có ý chí thì cho thủ tiết, nếu thấy là người yếu ớt không kiên định thì nên tính chuyện tái giá.

9. Nuôi bà vú [nhờ giữ

con], không nên chọn người có nhan sắc.

10. Không công khai ngợi khen sắc đẹp của tỳ thiếp.

11. Người hầu trong nhà, trai gái không cho phép ăn cùng mâm, ngủ cùng phòng.

12. Không chọn những người hầu tuấn tú, đẹp trai.

13. Không cất giữ trong nhà những loại tiểu thuyết, hý kịch.

14. Không sưu tầm cất giữ tranh tượng mỹ nữ.

15. Không sưu tầm cất giữ các loại nhạc khí.

Mười lăm điều nêu trên, trước là lưu ý đề phòng bên ngoài, sau bàn đến chuyện hôn nhân cưới gả, tiếp nữa là việc chọn hầu thiếp, cuối cùng là nói về các món vật giải trí.

Phần thứ chín: Những điều cấm kỵ [phải đề phòng].

1. Cha con cùng chung sống, phải đề phòng xảy ra chuyện loạn luân.

2. Anh em sống chung với nhau, phải đề phòng xảy ra chuyện dâm loạn.

3. Thân thích sống chung với nhau, phải đề phòng xảy ra chuyện dâm loạn.

4. Con gái chưa có chồng mà giao tiếp với bên ngoài, phải đề phòng chuyện xấu trong phòng the.

Bốn điều nêu trên, trước là đề phòng sự băng hoại luân thường, sau là giữ gìn đức hạnh, danh tiếng.

Phần thứ mười: Sai khiến, đối đãi với kẻ dưới

1. Đối đãi khoan dung với nô bộc trong nhà, thường xem như con trai của mình.

2. Đối với tỳ nữ, thường