Rockport là một trong những thị trấn du lịch đẹp của tiểu bang Massachusetts, cách Boston khoảng một giờ lái xe. Thị trấn có một con đường chính dẫn ra biển. Trên đường nhiều tiệm bày bán quà kỷ niệm dành cho khách du lịch. Trong số đó có một tiệm bán tượng Phật đúc bằng xi măng hay bằng đồng. Tôi dừng lại để chụp một số hình. Trước khi chụp, tôi đứng thẳng, nhìn các tượng Phật chắp tay vái một vái như một cách đảnh lễ và xin phép Đức Phật được chụp hình Ngài. Du khách tấp nập và hình như có ai đó đang nhìn tôi.

Du khách, trong đó có cả những người Á Châu, có thể nghĩ tôi quá mê tín khi vái một món hàng trang trí. Ở Mỹ tượng Phật được trưng bày nhiều nơi, kể cả trong nhà hàng ăn uống. Tượng Phật trong tiệm không phải dành cho các chùa tới thỉnh. Các chùa thường đúc tượng Phật bằng đồng, bằng xi măng hay đẽo từ đá khối.

Rất nhiều người nghĩ chỉ có Phật được đặt trên chánh điện trầm hương nghi ngút hay được an vị trên bàn thờ đặt nghiêm trang trong nhà mới là Phật, còn Phật ở các cửa tiệm, ở những phòng trưng bày nghệ thuật, viện bảo tàng thì không phải. Không. Hình tượng dù đặt ở đâu cũng chỉ nhắc nhở. Phật trong tâm, trong suy nghĩ có tánh thiện, trong nhận thức, và vì thế, Phật ở mọi nơi. Khoảnh khắc ta nghĩ đến Phật là lúc Phật hiện ra trong ta. Bất cứ nơi nào, bất cứ hoàn cảnh nào. Đạo Phật là đạo sống chứ không phải đạo chết.

Nhưng nếu ở đâu cũng có Phật vậy cần gì phải tới chùa. Chúng ta vẫn nên đến chùa. Như một lần tôi viết, đến chùa không phải để tìm Phật mà tìm lại chính mình. Chúng ta mải mê theo đuổi những giá trị vật chất cần phải nắm

bắt được trong tay, những ham muốn thường tình cần phải có, hay nói theo ngôn ngữ Đạo Phật là thất tình lục dục, và cứ thế chúng ta đi xa dần.

Chúng ta là những con người yếu đuối cần một không gian lắng đọng của ngôi chùa để ngồi yên lặng, nghe một bài pháp, niệm một câu kinh. Chuyện một anh chàng mua bán chứng khoán căng thẳng suốt ngày ở thị trường chứng khoán New York mỗi chiều trên đường về nhà thường ghé lại một thiền viện Phật Giáo Nhật Bản để ngồi thiền là một ví dụ. Chuyện của tử tù Phật tử Jarvis Jay Masters, tác giả của hai tác phẩm Finding Freedom và That Bird Has My Wings cũng đáng đọc. Đạo Phật không cứu thể xác anh ra khỏi nhà tù San Quentin, tiểu bang California nhưng giúp cho anh niềm an ủi tinh thần suốt mấy mươi năm trong ‘death row’ (tù chờ xử tử).

Những ngày ở Đại Học Vạn Hạnh, chúng tôi, sinh viên Khoa Học Xã Hội học các môn kinh tế, chính trị, xã hội, thương mại rất sôi động. Ngoài việc học ở lớp còn đọc thêm nhiều sách vở. Bước sang năm thứ hai, chương trình học có thêm một môn học mới không bắt buộc là Thiền học do chính Hòa thượng Viện Trưởng Thích Minh Châu dạy. Sinh viên nào muốn học ghi danh học. Mỗi tuần học một giờ. Học xong nếu bạn nào thích thì lên Thiền Viện trên sân thượng để Ôn Minh Châu dạy cách ngồi thiền. Như Hòa thượng Viện trưởng giải thích, học thiền là để cân bằng và lắng đọng tâm hồn sau khi học những môn học khác đầy vọng động. Cũng trong thời gian đó, đầu thập niên 1970, Hòa thượng Viện trưởng viết nhiều tiểu luận dễ hiểu dành cho thế hệ chúng tôi đọc và sau đó được in thành tác phẩm Đức Phật Nhà Đại Giáo Dục. Đến chùa cũng vậy.

Chúng ta đến chùa để tìm lại sự cân bằng và lắng đọng sau những tháng ngày bị cuốn vào thất tình và lục dục. Không ai, dĩ nhiên kể cả người viết bài này, có thể thay đổi tâm tính một sớm một chiều nhưng tu là sửa và sửa là một tiến trình dài mà người học đạo phải bước từng bước một.

Khi vái tượng Phật ở Rockport tôi biết một cách chính xác bức tượng chỉ dùng để trang trí. Nhưng thái độ “biết mà vẫn vái Phật” đó không phải tự nhiên mà đến. Đó là kết quả của cả một hành trình dài học hỏi, chiêm nghiệm của bản thân và sự chỉ dạy của nhiều bậc tôn túc như Hòa thượng Viện trưởng Viện Đại Học Vạn Hạnh hay đọc Tạp chí Tư Tưởng do Hòa thượng Tuệ Sỹ chăm sóc. Nhờ “biết” nên tôi không thấy sự khác biệt nào giữa một Đức Phật trong tiệm và Đức Phật trong chùa. Tôi không vái tượng Phật trước mặt mà vái Đức Phật trong tâm hồn tôi.

Khác tôi, hàng triệu người Việt trong nước không có hai nguồn may mắn đó. Họ không thể tự học và không có các bậc minh sư chỉ giáo. Họ mò mẫm đi tìm một tia sáng trong