Khi một người thân yêu của ta rủi ro bị mất mát, chê trách hoặc gặp khó khăn, chúng ta dễ cảm thấy tức giận và khó chịu. Và chúng ta cũng cảm thấy tức giận và khó chịu khi một người ta không ưa được thành công, giàu sang hoặc có hạnh phúc! Hãy thử tưởng tượng bạn ngồi trong một căn phòng, lắng nghe người khác cùng nhau ca tụng một người mà bạn không lấy gì làm ưa thích. Trong hoàn cảnh ấy, mấy ai mà chịu nổi! Thử nghĩ xem sự bất mãn và bực tức trong ta sẽ như thế nào! Nhưng bạn có biết rằng, mình cũng có khả năng cảm thấy mừng vui trước hạnh phúc của người mình không ưa ấy chăng?

Nếu ta chỉ có thiện cảm với những người nào ta thương mến thôi, thì đó là một trở ngại rất lớn cho sự phát triển tâm hỷ. Phá được bức tường thành kiến ấy, đi từ người ta thương sang người ta ghét, không phải là một chuyện dễ. Tôi gặp trường hợp này khi tôi bắt đầu tu tập niệm tâm từ ở Miến Điện. Tôi được hướng dẫn phóng tâm từ của mình đến một “kẻ thù”, hoặc một người tôi có nhiều vấn đề khó khăn. Tôi cũng được dạy, trong lúc thực tập, nếu định lực ta mạnh, người ta phóng tâm từ đến có thể cảm nhận được ảnh hưởng ấy. Nếu người đó biết cởi mở để tiếp nhận năng lượng của ta, họ có thể thật sự cảm thấy nhẹ nhàng hơn và hạnh phúc hơn. Trong khi ngồi chọn một người “khó khăn” để làm đối tượng, tôi cứ suy nghĩ: “Không, mình không chọn tên đó được! Rủi mà mình có định lực mạnh, rồi hắn nhận được tâm từ của mình và cảm thấy nhẹ nhàng, hạnh phúc thì sao? Mình đâu có muốn hắn cảm thấy hạnh phúc đâu! Bởi vậy hắn mới nằm trong danh sách những người

khó khăn, ‘kẻ thù’ của mình chứ. Phải chọn người khác. Nhưng mà cô kia cũng không được. Mình chả ưa cô ta chút nào hết!” Cuối cùng tôi đã phải bật cười. Tôi ý thức được thái độ nhỏ nhen của mình, trong khi cố giữ lại một hạnh phúc chưa biết có thật hay không, nhưng đã tạo nên đủ thứ bất an rồi.

Cũng như tâm từ, tâm hỷ là vô biên. Với một tâm hỷ, ta có thể vui mừng trước những thành công và hạnh phúc của người khác, cho dù ta có ưa thích người ấy hay không. Tâm bi giúp tâm hỷ phá vỡ bức tường ngăn chặn của thành kiến. Tâm bi nhắc nhở ta rằng mọi người ai cũng có khổ đau. Thật ra, ta có mong cầu người ta ghét phải gặp khổ đau và thật nhiều khổ đau hay chăng? Phải chăng ta chỉ muốn họ nhận lãnh khổ đau và khó khăn mà thôi, cho đến ngày họ chết? Sự mong cầu ấy nói lên điều gì về con người ta? Biết rằng bản chất của cuộc đời này là khổ đau, ta sẽ cảm thấy vui mừng khi có một người nào, bất cứ là ai, có được một chút hạnh phúc. Như Henry Wadsworth Longfellow nói: “Nếu chúng ta có thể đọc được lịch sử bí mật của kẻ thù ta, ta sẽ thấy được những khổ đau và nhục nhằn của họ. Những điều đó đủ để khiến ta buông bỏ mọi thù hằn của mình rồi.” Cuộc sống của chúng ta bao giờ cũng mỏng manh và rất dễ tổn thương. Hãy nhớ điều ấy, nó là cánh cửa mở rộng đưa ta đi vào tâm hỷ.