Điều này không hay, nhưng lại là sự thật. Một phần rất lớn trong chúng ta mắc phải thói quen tiêu cực là tự hạ thấp mình hoặc tự phê phán bản thân quá nghiêm khắc. Chúng ta hay nói (hoặc suy nghĩ) những điều như thế này: «Tôi mập quá.», «Tôi không tốt.», hoặc là «Tôi chưa bao giờ làm được điều gì đúng cả.» Bạn có mắc phải cái khuynh hướng không cần thiết nhưng rất phổ biến này không?

Vấn đề không hay đối với việc tự hạ thấp mình là, bất kể bạn có thật sự tuyệt vời đến đâu, hay có được bao nhiêu phẩm chất tốt đẹp, bạn vẫn luôn luôn tìm thấy được những chứng cứ cho những điểm xấu mà bạn muốn chỉ ra. Nói một cách khác, tất cả chúng ta đều có một khuynh hướng là tìm cách chứng minh cho những gì được giả định là đúng, bất chấp điều giả định đó là về việc gì. Bởi vì những suy nghĩ của chúng ta gần như luôn luôn có khuynh hướng tự cho mình là đúng. Lấy ví dụ, nếu bạn muốn giảm cân và quá chú ý vào 5 cân trọng lượng cuối cùng mà dường như không thể nào làm giảm đi thêm nữa, bạn sẽ luôn luôn chú ý điều đó khi đo lại vòng eo chẳng hạn. Bạn sẽ không thấy hài lòng và đánh giá cao một thực tế là, nhìn chung bạn đang ở trong một tình trạng sức khỏe thật tuyệt hảo. Hoặc là, nếu bạn tự nhủ rằng bạn «ghét cảnh sống chung trong gia đình», bạn sẽ có khuynh hướng tìm kiếm, và bằng cách nào đó, gần như luôn luôn tìm thấy được, những chứng cứ về sự không hài lòng của mình đối với mỗi sinh hoạt gia đình. Thay vì vui sống với những thành viên gia đình mà bạn yêu thích, bạn sẽ có khuynh hướng nhận thấy một bà cô hay cao giọng, hay những

người anh em có tính khoe khoang, khoác lác. Hoặc là bạn sẽ chú ý vào, và chỉ trích, một người nào đó trong gia đình hay chè chén thái quá. Bạn sẽ không thấy ngạc nhiên thích thú trước một sự thật là: nhìn chung thì gia đình bạn vẫn là một tập hợp những thành viên thật sự rất tuyệt vời.

Vì thế bạn có thể thấy rằng, nếu bạn tự hạ thấp mình vì bất cứ lý do gì, điều có thể dự đoán trước là rồi bạn sẽ tìm ra được những chứng cứ cho thấy việc đánh giá của bạn là đúng đắn. Và cũng từ điều này, có thể dự đoán tiếp theo, cũng chắc chắn như vậy, là bạn đang hạ thấp sự đánh giá bản thân, cũng như tạo ra những cảm giác tiêu cực. Tự hạ thấp mình cũng làm phát triển thêm, thay vì điều chỉnh lại, những khuyết điểm của bản thân, bằng vào việc tập trung sự chú ý không cần thiết và tâm lực vào toàn những điều bất ổn đối với bạn, thay vì là vào những điều tốt đẹp.

Một vấn đề quan trọng để cân nhắc là: Tại sao bạn lại làm như thế, khi biết rằng kết quả chắc chắn sẽ dẫn đến chỉ là tăng thêm những viễn ảnh, những tình cảm tiêu cực và làm giảm thấp sự cảm nhận đối với cuộc sống tuyệt đẹp này? Tự hạ thấp mình cũng làm cho bạn trở nên có vẻ, đối với người khác, như là bạn đang chịu đựng một điều bất hạnh nào đó. Những ai thường xuyên tự hạ thấp mình thường được cảm nhận bởi người khác như là những người hay than phiền và thiếu sự cảm nhận giá trị cuộc sống tự thân, chưa kể đến tấm gương xấu mà họ đang nêu ra cho con cái, gia đình và bè bạn. Tôi hy vọng là tôi đang bắt đầu thuyết phục được bạn rằng tự hạ

thấp mình thật sự là một ý tưởng xấu và dẫn đến nhiều hệ quả khá nghiêm trọng cho bản thân.

Điều rõ ràng là, mỗi người đều có những khía cạnh nào đó mà họ có thể, hoặc mong muốn, hoàn thiện hơn nữa. Thí dụ như, một trong rất nhiều điều mà tôi mong muốn là có thể trở nên kiên nhẫn nhiều hơn nữa. Thỉnh thoảng tôi vẫn tự cảm thấy mình hơi quá khích và dễ chán nản – trong thực tế, tôi dám chắc điều này là đúng. Nhưng điều này không có nghĩa là tôi phải tự dằn vặt và hạ thấp mình chỉ đơn giản là vì tôi thừa nhận mình còn xa mức hoàn thiện. Làm như vậy chỉ có thể nhấn mạnh thêm vấn đề và khiến mình cảm thấy tồi tệ hơn so với mức thực tế. Tự biết rằng mình còn rất nhiều điểm cần phải hoàn thiện, và tự mình quyết tâm tiếp tục nỗ lực hướng đến việc rèn luyện thêm tính kiên nhẫn, đó là những gì tốt nhất mà tôi có thể làm được. Càng biết tha thứ và kiên nhẫn với chính bản thân mình, tôi sẽ càng dễ dàng hơn trong việc tiếp tục con đường hoàn thiện, và càng có nhiều khả năng duy trì lòng kiên nhẫn hơn nữa với người khác.

Cho dù là bạn đang làm việc trong bất kỳ lãnh vực nào, và bất kể là bạn muốn hoàn thiện những gì đối với bản thân, nên biết rằng một trong những điều tệ hại nhất mà bạn có thể mắc phải là trách cứ bản thân bằng sự tự phê phán. Hãy vươn lên và cố sức tự hoàn thiện, tự biết những điểm yếu kém của mình, làm bất cứ điều